PENDULE JAPONAISE gemarkeerd FB 20909 Circa 1870 Frankrijk

M&R68

PENDULE JAPONAISE
Toegeschreven aan: Émile-Auguste Reiber en L’Escalier de Cristal (wederverkoper), en gemarkeerd: FB 20909
Circa 1870
Frankrijk

Uurwerk
Het door veren in veertonnen aangedreven messing platine-uurwerk, gemarkeerd FB 20909, bestaat uit gaand- en slagwerk. Het gaandwerk is uitgevoerd met Brocot-gang, terwijl het zaagslagwerk de uren en halve uren aangeeft op een gong met een oriëntaals aandoende klank. Het uurwerk wordt aan de achterzijde opgewonden.

Wijzerplaat
De ronde polychroom uitgevoerde cloisonné wijzerplaat is gemodelleerd als het schild van een schildpad die een krab aan de bovenzijde van de kast besluipt. De cijferringring bestaat uit gestileerde oosterse karakters, waarbij de tijd wordt aangegeven door fijn uitgezaagde en gegraveerde verguld messing wijzers in de vorm van een draak.

Kast
De kast bestaat uit een gegoten, opengewerkt verguld messing skelet dat op een ‘nero portoro’ marmeren voet rust.

De maker en ontwerper
Emile-Auguste Reiber werkte voor bedrijven als Christoffle en La Maison l’Escalier de Cristal in Parijs en gebruikte Japanse technieken zoals lak en cloisonné email in zijn creaties. Hij wordt beschouwd als een pionier van de Japanse stijl in de decoratieve kunsten van Frankrijk in de tweede helft van de 19e eeuw. Zoals vaak het geval is met ontwerpers, begon Reiber in 1847 op 21-jarige leeftijd architectuur te studeren in Parijs. Drie jaar later werd hem de Grand Prix toegekend. Begin jaren 1860 trad hij toe tot de Christofle-ontwerpstudio – met wie L’Escalier de Cristal samenwerkte – en tegen het einde van het decennium was hij de hoofdontwerper. Gespecialiseerd in Japanse metaalbewerking, beheerste hij de kunsten van cloisonné en mokume (voorwerpen bestaande uit meerdere metalen) in een zodanige mate dat zijn werken vaak werden verward met echte Japanse werken. Zijn veelgeprezen ontwerpen werden gebruikt door veel van de toonaangevende ambachtslieden van die tijd. Op de tentoonstelling van 1873 in Wenen, die als thema had “ontmoeting van Oost en West”, exposeerde Christofle een geëmailleerde vaas in Chinese stijl, ontworpen door Reiber, die veel lof ontving.
Zijn ontwerpen voor geëmailleerd werk, klokken en kandelaars worden bewaard in het voormalige Musée Bouilhet-Christofle (zie The National Museum of Modern Art, Tokyo, Japonisme in Decorative Arts, Tokyo, 1998).

De wederverkoper
De luxewinkel van de firma L’Escalier de Cristal, opgericht in 1802, leverde klokken, lampen en andere kunstvoorwerpen aan vooraanstaande families in Europa en werd in 1819 benoemd tot fournisseur breveté du Roi. Het bedrijf was gevestigd in het Palais Royal, een centrum van excellence voor de hoogwaardige juweliers, zilversmeden en fabrikanten van objets de vertu, waar Parijs bekend om stond.

Opmerking
Deze ongewone pendule combineert op elegante wijze Europese en Aziatische motieven en stijlen. Het algehele ontwerp doet denken aan 18e-eeuwse Chinese tafelschermen en de ronde wijzerplaat is geïnspireerd op Aziatische mandala’s. De klok illustreert de grote invloed van het Verre Oosten op de Europese decoratieve kunst na de heropening van Japan voor het Westen in 1854.

Gangduur: 1 week

Hoogte: 68 cm.
Breedte: 31cm.
Diepte: 16 cm.

Literatuur
Theodore Deck (zie Ministère de la Culture et de la Communication, Le Japonisme, 1988, afb. 166) en de meubelmaker Jean-Michel Grohé (zie D Ledoux-Lebard, Le Mobilier Français du XIXe Siècle, Parijs, 1989, blz. 243)