AMSTERDAMS STAAND HORLOGE Pieter Klock Amsterdam Circa 1695 Holland

Staande klokken

M&R1

AMSTERDAMS STAAND HORLOGE
Gesigneerd: Pieter Klock Amsterdam
Circa 1695
Holland

Uurwerk
Het door gewichten aangedreven messing platine-uurwerk bestaat uit gaand-, slag- en wekkerwerk en heeft een gangduur van een week. Het gaandwerk is uitgevoerd met ankergang en secondeslinger. Het slagwerk wordt geregeld door een sluitschijf en geeft de hele en halve uren voluit op twee van toonhoogte verschillende bellen (Dutch striking). Het uurwerk is voorzien van ‘bolt and shutter maintaining power’, dat wil zeggen dat wanneer de sluiters worden geopend en de klok wordt opgewonden, deze blijft doorlopen doordat het centrumrad door een veermechanisme via een pen (de ‘bolt’) tijdelijk wordt aangedreven.

Wijzerplaat
De vierkante messing wijzerplaat (10,5 x 10,5 inch) is bekleed met fluweel en voorzien van een verzilverde cijferring met gegraveerde en zwart ingelakte Romeinse uurcijfers, een ‘fleur de lis’ als halfuurmarkering, kwartieraanduiding aan de binnenzijde en Arabische cijfers voor de vijfminutenaanduiding en een ring met minuutstreepjes. De tijd wordt aangegeven door twee zeer fraai ajourgezaagde en gegraveerde messing wijzers. Achter de wijzers bevindt zich een verzilverd wekkerschijfje met Arabische uurcijfers en halfuuraanduiding. Boven de VI wordt de datum aangegeven terwijl zich onder de XII een secondering bevindt. De twee opwindgaten zijn ter hoogte van de III en de IX geplaatst. De maker heeft de cijferring tussen de VII en de V als volgt gesigneerd: Pieter Klock Amsterdam. De vier hoeken zijn versierd met gegoten messing ornamenten waarin een engelenkopje is verwerkt.

Kast
De met amboina-wortelhout gefineerde eikenhouten kast is ingelegd met ebben biezen. De kap is geëvolueerd van ‘sliding hood’ naar een kap met deur. De beide zijkanten van de kap zijn voorzien van ajourgezaagde klankvensters voor het belgeluid, die aan de binnenkant bekleed zijn met zijde. De deur van de kap wordt aan beide zijden geflankeerd door twee getorste zwarte zuilen met basement en kapiteel. De rechthoekige deur in de romp is voorzien van een geprofileerde lijst, ingelegde biezen en heeft een ovaal slingervenster, dat omlijst wordt door een ebbenhouten lunet. De kast rust op vier gezwarte bolpoten.

Gangduur 1 week
Hoogte 205 cm.
Breedte 46,5 cm.
Diepte 23,5 cm.

Literatuur
– H. Vehmeyer, Antieke uurwerken, een familieverzameling, blz. 504.
– E. Morpurgo, Nederlandse klokken- en horlogemakers vanaf 1300, blz. 71.
– J. Zeeman, De Nederlandse staande klok, blz. 469.

De maker:
Pieter Klok (ook wel Klock of Clock) werd in 1665 in Uithoorn geboren. Hij vestigde zich voor 1700 in Amsterdam. Aanvankelijk had hij zijn werkplaats aan het Singel. Op 27 juli 1703 woonde hij in de Kalverstraat en in datzelfde jaar trouwde hij met Maria Kramer, ook afkomstig uit Uithoorn. In 1704 beoordeelde hij een speelwerk van Cornelis van den Bergh en bevestigde dat het aan alle eisen voldeed. In 1716 verzocht de Amsterdamse magistraat hem een lijst op te stellen van prominente uurwerkmakers in die stad, het zogenaamde Derde Register van Goede Mannen. Steven Huygens had al in 1704 en 1710 zo’n lijst samengesteld waar de naam van Pieter Klok in voorkomt. Naast klokkenmaker was hij ook schilderijenhandelaar. Uit een advertentie van 12 augustus 1741 blijkt, dat zijn zaak (waarin op dat moment ook zijn zoon Martinus werkzaam was) was gevestigd in de Kalverstraat tussen de Osjesweg en de Heiligeweg. In 1742 woonde Pieter Klok bij zijn zoon in huis. Hij stierf in 1744 in Amsterdam.

Lees meer Neem contact op